Hoe houd je bij hoeveel je drinkt?

Een standaardglas bevat 10 gram pure alcohol. Voor de meeste alcoholische dranken geldt dat je een standaardglas hebt als je de drank in de juiste hoeveelheid in het juiste glas schenkt. Als je in een horecazaak een pintje bestelt, bevat dit dus evenveel alcohol als een glas sterkedrank. Wie een glas wodka drinkt, wordt dus niet sneller dronken dan wie een pintje drinkt.

Opgelet met zware bieren, cocktails en zelf geschonken drank

Maar opgepast! Deze regel geldt niet voor elke alcoholische drank. Zo bevatten zware bieren meer alcohol dan een standaardglas. De sterkte verschilt naargelang het bier, maar kan oplopen tot 2,5 standaardglazen. Een cocktail zou in principe moeten overeenkomen met een standaardglas, maar als de bartender je cocktail maakt zonder de alcohol af te meten kan die sterker uitvallen.

Nog een aantal zaken waar je best op let:

Waarom drinken we alcohol?

eerst: een duidelijke reden om geen alcohol te drinken

Er hebben lang wat fabeltjes over hart- en bloedvaten de ronde gedaan, maar die zijn ondertussen weerlegd. De wetenschap laat er geen twijfel meer over bestaan: alcohol is altijd een ongezond product. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) brengt alcohol in verband met meer dan 200 verschillende ziektes en aandoeningen, waaronder minstens zeven types kanker. Hoe minder alcohol je drinkt, hoe beter het is voor je gezondheid. En zoals de deelnemers aan Tournée Minérale jaar na jaar merken: de meeste mensen voelen zich met minder alcohol ook effectief beter in hun vel.

Dat wil niet zeggen dat niemand ooit nog alcohol mag drinken. De alcoholrichtlijn helpt om de gezondheidsrisico’s zo veel mogelijk te beperken. Maar het geeft je wel te denken: als we weten dat het zo ongezond is, waarom doen we het dan toch?

De (verwachting van een) positieve ervaring

Meestal drinken we om positieve redenen. We vinden het lekker. We willen een gezellig moment met familie en vrienden creëren. We beseffen dat het ons iets losser in de omgang maakt op een feestje. Met andere woorden: we verwachten dat de alcohol iets positiefs toevoegt aan een bepaalde ervaring.

Soms zal alcohol die verwachtingen kunnen waarmaken , maar daar moet je dus wel tegenover zetten dat het altijd slecht is voor je gezondheid. Vergelijk het met het eten van een vettige maaltijd: ook al kan je daar eens van genieten, je weet dat het eigenlijk niet goed voor je is. En dat je dat dus best niet al te vaak doet. Dat inzicht geldt ook voor alcohol.

Omgaan met stress en emoties

Er zijn nog andere redenen waarom we soms kiezen om een glas alcohol uit te schenken, die te maken hebben met het effect van alcohol op ons gemoed. “Een glas wijn ’s avonds na het werk, dat helpt mij ontspannen,” zal veel mensen bekend in de oren klinken. Alcohol lijkt soms te helpen om met een bepaalde situatie of emotie om te gaan. Maar op dat vlak is alcohol geen goede helper. Het lost geen problemen op, en doet er zelfs vaak een schepje bovenop. We weten dat alcohol op lange termijn net negatieve gevolgen op je mentaal welzijn heeft.

Wat zijn jouw redenen om (soms) alcohol te drinken?

Kijk nu even naar jezelf. Wat zijn voor jou de momenten dat je alcohol drinkt? Kan je daarvan zeggen waarom je er dan voor kiest om alcohol te drinken? Welke van die redenen vind je oké, en welke niet? Die inzichten kunnen je helpen om ook de rest van het jaar gezonder met alcohol om te gaan.

Bepaal voor jezelf wat de momenten zijn dat je vindt dat alcohol wel of niet moet kunnen, en hoe je je daaraan kan houden. Denk aan de momenten waarop je vroeger soms alcohol dronk zonder het echt te willen, en stel jezelf de vraag: Wat kan me helpen om daarmee te stoppen? Wat vind ik lekker dat geen alcohol bevat? Hoe kan ik het nog gezellig maken? Wat zeg ik wanneer iemand me alcohol aanbiedt terwijl ik er geen zin in heb? En wat zijn gezondere manieren om om te gaan met een stresserende dag of een uitdagende situatie?

Kijk naar hoe je het doet tijdens deze maand zonder alcohol, daar zal je al heel wat antwoorden kunnen vinden. Zo kan Tournée Minérale je helpen om dat frisse gevoel ook na februari vast te houden.

Ben je bezorgd over je alcoholgebruik? Weet dan dat deelnemen aan Tournée Minérale geen oplossing voor wie problemen ervaart met alcohol. Je kan anoniem De Druglijn contacteren voor een eerste advies op maat.

Zin in zoet tijdens Tournée Minérale?

Als je alcohol drinkt als beloning omdat je ‘het verdiend hebt’ of als troost na een lastige dag, dan zal je het willen vervangen door iets anders. Suiker neemt voor sommigen die functie van beloning of troostvoer over. Maar zowel alcohol als suiker hebben zo hun nadelen…

Suiker en alcohol maken dopamine vrij

Om te verklaren hoe die drang naar suiker werkt, moeten we kijken naar wat er gebeurt in je hersenen. Als je alcohol drinkt, stijgt kortstondig je hoeveelheid dopamine, een beloningsstofje in je hersenen dat een plezierig gevoel geeft. Ook suiker doet je dopamineniveau stijgen. 

Als je dus gewend bent regelmatig alcohol te drinken, kan het zijn dat je de daling van dopamine gaat compenseren met suiker. De dopamineboost die alcohol geeft, is trouwens maar van korte duur. Doordat alcohol het evenwicht in je brein verstoort, voel je je de volgende dag net slechter in je vel. Je lever kan door de alcohol ook moeilijker het stresshormoon cortisol afbreken, waardoor je de dag nadien net meer stress ervaart. Lees er meer over in het artikel over hangxiety.

Tips voor een gezonde dopamineboost

Heb jij ook de neiging meer zoet te eten als je geen alcohol drinkt en vind je dat vervelend? Gelukkig zijn er ook gezonde manieren om je dopamine een boost te geven, zonder dip achteraf: 

Is mijn alcoholgebruik een probleem?

Deelnemen aan Tournée Minérale is geen oplossing voor wie problemen ervaart met zijn of haar alcoholgebruik. Maak jij je soms zorgen over je alcoholgebruik? Dit zijn enkele alarmsignalen die erop kunnen wijzen dat er iets aan de hand is:

Hier kan je terecht

Zijn een of meerdere van deze alarmsignalen herkenbaar voor jou, en wil je meer in detail zicht krijgen op hoe het zit met jouw drinken? Dan kan je de zelftest alcohol van De Druglijn invullen. Lees ook zeker de tips om weer meer controle over je gebruik te krijgen.

Je kan ook anoniem mailen, bellen of chatten met De Druglijn om je hart te luchten, een eerste advies op maat te krijgen of te weten te komen waar je terechtkan voor hulp. Bij Alcoholhulp vind je online hulp en begeleiding.

Heb jij ook last van hangxiety?

Tom Evenepoel, coördinator bij De Druglijn, legde het uit aan de redactie van Goed Gevoel: “Wie een kater heeft, ervaart lichamelijke ongemakken, zoals misselijkheid en hoofdpijn. Maar de meesten voelen zich ook futloos. Je kan lichaam en geest nu eenmaal niet scheiden. Dat komt bij iedereen op een andere manier tot uiting. Je kan je bijvoorbeeld moedeloos en verdrietig voelen of juist onrustig, maar ook te maken krijgen met angstgevoelens.”

De fysieke ongemakken die een kater met zich meebrengt, kunnen je lichaam ook het signaal geven dat het stress heeft. Zo moet bijvoorbeeld je hart harder pompen om het bloed door je lichaam te sturen, net zoals wanneer je lichaam reageert op een reële bedreiging.

De negatieve gevoelens die gepaard gaan met je kater, hebben ook te maken met hoe alcohol inwerkt op je hersenen: “Alcohol is een verdovende stof”, zegt Tom Evenepoel. “In eerste instantie vallen een aantal remmingen weg: je voelt minder schaamte, voelt je meer uitgelaten. Maar alcohol brengt je ook tot rust. We spreken niet voor niets over een ‘slaapmutsje’ of ‘een glaasje tegen de stress’.”

Alcohol verstoort het natuurlijk evenwicht in je brein

Dat komt omdat alcohol de neurotransmitters in je hersenen beïnvloedt: “Drinken geeft de bekende neurotransmitters dopamine, ons genotshormoon, en serotonine, ons gelukshormoon, een boost. Maar het werkt ook in op de neurotransmitters glutamaat en GABA. Vooral dat effect speelt bij hangxiety een rol”, zegt Tom Evenepoel.

Glutamaat is belangrijk voor het cognitieve vermogen van onze hersenen, zoals ons geheugen. GABA is een ‘rustgevende’ neurotransmitter. “Alcohol geeft GABA een boost. En hoe meer GABA er in de hersenen circuleert, hoe minder angstig en gestresseerd we ons voelen”, aldus Evenepoel. “Bij wie een glaasje drinkt, verlaagt de hoeveelheid glutamaat dan weer. Wat meteen verklaart waarom sommige mensen last krijgen van een black-out, oftewel gaten in het geheugen.”

Alcohol verstoort dus het natuurlijke evenwicht in het brein. De dag erna wil je lichaam dat evenwicht herstellen. En dat heeft nare gevolgen. “Je voelt je minder lekker in je vel omdat het niveau van je genots- en gelukshormoon afneemt, en je kan angstiger zijn omdat er minder GABA in je brein circuleert”, aldus Tom Evenepoel. “Daarnaast voel je je een pak onrustiger omdat je hersenen de hoeveelheid glutamaat in evenwicht proberen te brengen. Met andere woorden: onder je hersenpan kaatst de bal terug. En dat zolang je kater duurt.”

Mensen die het mentaal moeilijk hebben en bijvoorbeeld last hebben van neerslachtigheid, angsten en depressieve gevoelens, zijn vatbaarder voor hangxiety.

Dit artikel werd grotendeels overgenomen van het artikel ‘Voel je je moedeloos, onrustig en angstig na een avond doorzakken? 1 op de 10 kampt met hangxiety’ van Fleur De Backer dat op 18/11/2021 verscheen in Goed Gevoel.

Terug naar overzicht

Tournée Minérale overleefd! Wat nu?

Bij het inschrijven vroegen we de mensen waarom ze meededen aan de Tournée. Voor de meesten (67%) was het antwoord onder andere: voor de gezondheid, om ons lichaam even een alcoholpauze te geven. Dat is een mooie doelstelling, maar dat werkt natuurlijk alleen als je de rest van het jaar ook niet overdrijft. Maar hoe doe je dat, gezond met alcohol omgaan?

Laat ons met het slechte nieuws beginnen. Alcohol is altijd een schadelijke stof. Je hoort wel eens dat een glas af en toe goed voor je zou zijn, maar dat klopt helemaal niet. De wetenschap is het erover eens: alcohol heeft invloed op bijna alle organen in het lichaam en hangt samen met ongeveer 200 verschillende aandoeningen. Van de relatief onschuldige kater tot heel wat ernstigere gezondheidsklachten, zoals slaapproblemen, hartklachten, leveraandoeningen en kanker. De enige manier om elk door alcohol veroorzaakt gezondheidsrisico echt te vermijden, is door het niet te drinken.

De alcoholrichtlijn helpt

Over naar het betere nieuws: je kan die risico’s wel laag houden, door te letten op je alcoholgebruik. De Hoge Gezondheidsraad formuleerde een richtlijn die je daarbij kan helpen. Die zegt dat je best niet meer dan 10 standaardglazen per week drinkt. (Even tussendoor: een standaardglas, dat is het equivalent van een ‘normale’ pint of glas wijn. Opgelet! Sommige dranken bevatten meer alcohol. Lees meer over standaardglazen in het artikel). Die 10 glazen spreid je uiteraard best over meerdere dagen. Drink ook zeker een aantal dagen per week helemaal geen alcohol. Deze richtlijn geldt voor gezonde volwassenen. En uiteraard zijn er dan nog situaties waarin je beter helemaal niet drinkt (in het verkeer, op je werk, tijdens de zwangerschap, …)

We sluiten af met ronduit goed nieuws. Als je deelgenomen hebt aan Tournée Minérale, dan heb je een aantal dingen bewezen. Zo weet je zeker dat je je ook zonder alcohol perfect kan amuseren. Je hebt ook heel wat lekkere en originele alternatieven leren kennen. En het is duidelijk dat je geen moeite hebt om af en toe ‘nee’ te zeggen tegen alcohol. Voor een Tournée Minérale-deelnemer is deze richtlijn dus een makkie!

Waar of niet waar: alle alcohol in een gerecht vervliegt tijdens het koken

Zuivere alcohol is vluchtiger dan water en zal bij opwarming dus sneller verdampen dan water. Zo verdampt alcohol vanaf bijna 80 graden, terwijl water pas echt verdampt als het kookt bij 100 graden. Toch wil dat niet zeggen dat de alcohol volledig verdwenen is uit een gerecht dat je hebt opgewarmd of gekookt. De alcohol verdwijnt namelijk heel traag:

Hoe zit het met flamberen?

Om te flamberen is alcohol met een hoog alcoholpercentage nodig. Sterkedrank dus en geen bier of wijn. Die wordt opgewarmd in een steelpan en samen met het gerecht laat men die pan dan vuur vatten. De verdampende alcohol zorgt voor geel-blauwe vlammen. Een nogal spectaculaire bedoening waarbij men zou veronderstellen dat de alcohol heel snel en drastisch verdwijnt. Dat klopt niet, want na het flamberen zit er nog zo’n kwart van de alcohol in.

Samengevat wil dit zeggen dat er in dit soort gerechten altijd wel alcohol achterblijft. Betekent dit dan dat je tijdens Tournée Minérale helemaal niet mag koken met alcohol? Dat bepaal je uiteraard zelf! Het is wel goed om weten dat je best geen geflambeerde pannenkoeken of sauzen met alcohol serveert aan kinderen of zwangere vrouwen. Ook mensen die in herstel zijn van een alcoholprobleem schotel je beter geen gerechten met alcohol voor. Al is het alcoholgehalte misschien laag, de smaak alleen al kan volstaan om de drang naar alcohol op te wekken.  Let er ook mee op als je gasten zich nog in het verkeer moeten begeven. 

Luc groeide op met alcohol, maar de tijden veranderen

Scheve kepie

Ik kom uit een familie van Bourgondiërs, en kwam dan ook al vroeg met alcohol in aanraking. Ik moet 14 geweest zijn voor mijn eerste pintje. Maar dat was normaal toen. Ik zag het ook thuis. Mijn vader was postbode, en ik geloof dat op heel wat adressen een druppelke voor hem klaar stond. En dan na zijn ronde nog een paar pintjes met de collega’s… Hij zal zeker elke dag gedronken hebben, en kwam vaak thuis met de kepie scheef op zijn hoofd.

Toen ik ging werken, zag ik hetzelfde verhaal. Ik herinner me op mijn eerste werkplek een collega die zijn werkdag steeds op dezelfde manier begon: met zijn krant, een kop koffie, en een cognac. Uiteindelijk ben ik gaan werken bij het ACV, in de afdeling voor brouwerijen en horecazaken. Dus ook daar was alcohol overal, en je merkte dat de mensen daaraan gehecht waren. Onderhandelingen over loon waren vaak gemakkelijker dan onderhandelingen over het beperken van de gratis alcohol voor werknemers. “Van mijn bier blijven ze af!”

Tijden veranderen

Uiteindelijk zijn we op dat vlak toch wel een kantelpunt gepasseerd. De laatste jaren dat ik werkte, zag je toch veel minder alcohol op de werkvloer. En ook bij mezelf merk ik dat er iets gekanteld is. Je moet niet ver zoeken om de schade van alcohol te zien. Mijn vader is gestorven toen hij jonger was dan ik vandaag. Net als die collega die zoveel dronk. Dat zal wel niet alleen de alcohol geweest zijn, maar bij het alcohol drinken hoort vaak ook vanalles anders dat ongezond is: roken, ongezond eten, … Ik heb op een bepaald moment voor mezelf beslist: ik wil daarmee opletten.

Toen Tournée Minérale de eerste keer in het nieuws kwam, wou ik dat dus ook proberen. Het gaat niet vanzelf hoor, ik denk wel eens: Oh, een pint vanavond, dat zou smaken! Maar die momenten gaan snel voorbij. Ik weet dat ik het kan. Als ik afgesproken heb met vrienden, en ik heb beslist dat ik niet ga drinken, dan gebeurt dat ook zo. En dan heb ik een even fijne avond gehad. Het is leuk om te weten dat me dat lukt.

Andere smaken

Volgens mij kiezen mensen soms activiteiten omdat ze weten dat ze er alcohol zullen kunnen drinken. Ik deed dat zelf ook, hé: als ik op restaurant ging, dan dacht ik aan dat glas rode wijn dat ik ging drinken, voor ik aan het eten dacht. Hetzelfde met naar de voetbal gaan: de mensen houden wel van voetbal, maar gaan ze ook niet evenveel omwille van de pintjes in de kantine achteraf?

Ik merk, nu ik zelf minder drink, dat mijn behoeften veranderen. Een glas limonade kan me nu enorm smaken. En een warme chocomelk voor het slapengaan, dat doet soms heel veel deugd. Het zijn zaken die vroeger nooit in me opgekomen zouden zijn. Dus je ziet maar hoeveel ruimte die alcohol eigenlijk inneemt hé? Terwijl ik er me nu echt beter bij voel een tijdje niet te drinken. Het gaat me goed af!

Luc werd in februari 2023 over zijn ervaringen geïnterviewd door het Radio 1-programma De Wereld van Sofie. Dat interview is hier nog steeds te beluisteren. Dit artikel is gebaseerd op wat hij toen vertelde.

Wat doet alcohol met ons seksleven?

“De volgende dag denk je wel eens: hm, dat had ik misschien niet moeten doen!”

De mensen zijn het erover eens: alcohol maakt het flirten makkelijker. Te gemakkelijk? Er zijn wel wat negatieve ervaringen met alcohol en seks. Seksuoloog Wim Slabbinck bevestigt: alcohol maakt ons minder voorzichtig, met alle voor- en nadelen vandien. Bovendien maakt het onze zintuigen doffer, wat mee verklaart waarom alcohol zo vaak tot slechte seks leidt.

Ontdek er alles over in het filmpje:

Wat doet alcohol met onze gezondheid?

“Het zal wel niet goed zijn zeker?”

Als je de reacties van de mensen ziet, dan is het opmerkelijk: eigenlijk beseffen we wel dat alcohol niet gezond is. Dokter Jacobs bevestigt dat, en legt uit hoe we onze lever de tijd kunnen geven om de alcohol te kunnen verwerken.

Ontdek er alles over in het filmpje.

Wat doet alcohol met ons mentaal welzijn?

“Onze kinderen drinken bewust geen alcohol”

De reacties van de mensen op straat zijn wat tegenstrijdig. We vinden alcohol wel eens lekker en leuk, maar tegelijkertijd voelen we er ons niet altijd goed bij. Dokter Peuskens legt uit dat dat onder andere komt omdat we opgroeien met alcohol, en het associëren met feestelijke momenten. Het lijkt gelukkig wel gemakkelijker te worden om een aangeboden glas te weigeren als we er geen zin in hebben.

Ontdek er alles over in het filmpje.

Wat doet alcohol met onze slaap?

“Draaien, keren, woelen, van links naar rechts”

Het valt op: de meningen zijn verdeeld. De ene persoon denkt beter te slapen na wat alcohol gedronken te hebben, de andere associeert het met slapeloze nachten. Onze slaapexpert Annelies Smolders kan dat verklaren: door de alcohol lijk je weliswaar sneller in slaap te vallen, maar het tast wel de kwaliteit van je slaap aan. 

Ontdek er alles over in het filmpje.